เมนู

1. สีลนิทฺเทสวณฺณนา

สีลสรูปาทิกถาวณฺณนา

[6] เอวนฺติ วุตฺตปฺปกาเรนฯ อเนกคุณสงฺคาหเกนาติ อธิสีลสิกฺขาทีนํ, อญฺเญสญฺจ อเนเกสํ คุณานํ สงฺคาหเกนฯ สีลสมาธิปญฺญามุเขนาติ ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติอาทีสุ (ธ. ป. 277; เถรคา. 676; เนตฺติ. 5) วิย วิปสฺสนามตฺตาทิมุเขน สงฺเขปโต อเทเสตฺวา สีลสมาธิปญฺญามุเขน เทสิโตปิ, สตฺตติํสายปิ วา โพธิปกฺขิยธมฺมานํ วิสุทฺธิมคฺคนฺโตคธตฺตา ตตฺถ สีลสมาธิปญฺญา มุขํ ปมุขํ กตฺวา เทสิโตปิฯ เอเตน สีลสมาธิปญฺญาสุ อวเสสโพธิปกฺขิยธมฺมานํ สภาวโต, อุปการโต จ อนฺโตคธภาโว ทีปิโตติ เวทิตพฺพํฯ อติสงฺเขปเทสิโตเยว โหติ สภาววิภาคาทิโต อวิภาวิตตฺตาฯ นาลนฺติ น ปริยตฺตํ น สมตฺถํฯ สพฺเพสนฺติ นาติสงฺเขปนาติวิตฺถารรุจีนมฺปิ, วิปญฺจิตญฺญุเนยฺยานมฺปิ วาฯ สงฺเขปเทสนา หิ สํขิตฺตรุจีนํ, อุคฺฆฏิตญฺญูนํเยว จ อุปการาย โหติ, น ปนิตเรสํฯ อสฺส วิสุทฺธิมคฺคสฺสฯ ปุจฺฉนฏฺเฐน ปญฺหา, กิริยา กรณํ กมฺมํ, ปญฺหาว กมฺมํ ปญฺหากมฺมํ, ปุจฺฉนปโยโคฯ

กิํ สีลนฺติ สรูปปุจฺฉาฯ เกนฏฺเฐน สีลนฺติ เกน อตฺเถน สีลนฺติ วุจฺจติ, ‘‘สีล’’นฺติ ปทํ กํ อภิเธยฺยํ นิสฺสาย ปวตฺตนฺติ อตฺโถฯ ตยิทํ สีลํ สภาวโต, กิจฺจโต, อุปฏฺฐานาการโต, อาสนฺนการณโต จ กถํ ชานิตพฺพนฺติ อาห ‘‘กานสฺส ลกฺขณรสปจฺจุปฏฺฐานปทฏฺฐานานี’’ติฯ ปฏิปตฺติ นาม ทิฏฺฐานิสํเส เอว โหตีติ อาห ‘‘กิมานิสํส’’นฺติฯ กติวิธนฺติ ปเภทปุจฺฉาฯ วิภาควนฺตานํ หิ สภาววิภาวนํ วิภาคทสฺสนมุเขเนว โหตีติฯ โวทานํ วิสุทฺธิฯ สา จ สํกิเลสมลวิมุตฺติฯ ตํ อิจฺฉนฺเตน ยสฺมา อุปายโกสลฺลตฺถินา อนุปายโกสลฺลํ วิย สํกิเลโส ชานิตพฺโพติ อาห ‘‘โก จสฺส สํกิเลโส’’ติฯ

ตตฺราติ ตสฺมิํ, ตสฺส วา ปญฺหากมฺมสฺสฯ วิสฺสชฺชนนฺติ วิวรณํฯ ปุจฺฉิโต หิ อตฺโถ อวิภาวิตตฺตา นิคูฬฺโห มุฏฺฐิยํ กโต วิย ติฏฺฐติฯ ตสฺส วิวรณํ วิสฺสชฺชนํ วิภูตภาวการณโตฯ

ปาณาติปาตาทีหีติ เอตฺถ ปาโณติ โวหารโต สตฺโต, ปรมตฺถโต ชีวิตินฺทฺริยํฯ ตสฺส สรเสเนว ปตนสภาวสฺส อนฺตเร เอว อติว ปาตนํ อติปาโต, สณิกํ ปติตุํ อทตฺวา สีฆํ ปาตนนฺติ อตฺโถ, อติกฺกมฺม วา สตฺถาทีหิ อภิภวิตฺวา ปาตนํ อติปาโต, ปาณฆาโตฯ อาทิสทฺเทน อทินฺนาทานาทิํ สงฺคณฺหาติฯ เตหิ ปาณาติปาตาทีหิ ทุสฺสีลฺยกมฺเมหิฯ วิรมนฺตสฺสาติ สมาทานวิรติวเสน, สมฺปตฺตวิรติวเสน จ โอรมนฺตสฺสฯ วตฺตปฏิปตฺตินฺติ อุปชฺฌายวตฺตาทิวตฺตกรณํฯ เจตนาทโย ธมฺมาติ สงฺเขปโต วุตฺตมตฺถํ ปาฬิวเสน วิภชิตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘วุตฺตญฺเหต’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ เจตยตีติ เจตนา, อตฺตนา สมฺปยุตฺตธมฺเมหิ สทฺธิํ อารมฺมเณ อภิสนฺทหตีติ อตฺโถฯ เจตนาย อนุกูลวเสเนว หิ ตํสมฺปยุตฺตา ธมฺมา อารมฺมเณ ปวตฺตนฺติฯ เจตนา กามํ กุสลตฺติกสาธารณา, อิธ ปน สีลเจตนา อธิปฺเปตาติ กตฺวา ‘‘กุสลา’’ติ เวทิตพฺพาฯ เจตสิ นิยุตฺตํ เจตสิกํ, จิตฺตสมฺปยุตฺตนฺติ อตฺโถฯ เจตนาย สติปิ เจตสิกตฺเต ‘‘เจตนา สีล’’นฺติ วิสุํ คหิตตฺตา ตทญฺญเมว วิรติอนภิชฺฌาทิกํ เจตสิกํ สีลํ ทฏฺฐพฺพํ โคพลีพทฺทญาเยนฯ สํวรณํ สํวโรฯ ยถา อกุสลา ธมฺมา จิตฺเต น โอตรนฺติ, ตถา ปิทหนํฯ อวีติกฺกโม วีติกฺกมสฺส ปฏิปกฺขภูตา อวีติกฺกมวเสน ปวตฺตจิตฺตเจตสิกาฯ ตตฺถ เจตนา สีลํ นามาติอาทิ ยถาวุตฺตสฺส สุตฺตปทสฺส วิวรณํฯ วิรมนฺตสฺส เจตนาติ วิรติสมฺปยุตฺตํ ปธานภูตํ เจตนมาหฯ ปูเรนฺตสฺส เจตนาติ วตฺตปฏิปตฺติอายูหินีฯ วิรมนฺตสฺส วิรตีติ วิรติยา ปธานภาวํ คเหตฺวา วุตฺตํฯ

เอตฺถ หิ ยทา ‘‘ติวิธา, ภิกฺขเว, กายสญฺเจตนา กุสลํ กายกมฺม’’นฺติอาทิ (กถา. 539) วจนโต ปาณาติปาตาทีนํ ปฏิปกฺขภูตา ตพฺพิรติวิสิฏฺฐา เจตนา ตถาปวตฺตา ปธานภาเวน ปาณาติปาตาทิปฏิวิรติสาธิกา โหติ, ตทา ตํสมฺปยุตฺตา วิรติอนภิชฺฌาทโย จ เจตนาปกฺขิกา วา, อพฺโพหาริกา วาติ อิมมตฺถํ สนฺธาย เจตนาสีลํ วุตฺตํฯ

ยทา ปน ปาณาติปาตาทีหิ สงฺโกจํ อาปชฺชนฺตสฺส ตโต วิรมณากาเรน ปวตฺตมานา เจตนาวิสิฏฺฐา วิรติ, อนภิชฺฌาทโย จ ตตฺถ ตตฺถ ปธานภาเวน กิจฺจสาธิกา โหนฺติ, ตทา ตํสมฺปยุตฺตา เจตนา วิรติอาทิปกฺขิกา วา โหติ, อพฺโพหาริกา วาติ อิมมตฺถํ สนฺธาย เจตสิกสีลํ วุตฺตํฯ

อิทานิ สุตฺเต อาคตนเยน กุสลกมฺมปถวเสน เจตนาเจตสิกสีลานิ วิภชิตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘อปิจา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ปชหนฺตสฺสาติ สมาทานวเสน ‘‘อิโต ปฏฺฐาย น กริสฺสามี’’ติ สมฺปตฺตวตฺถุกานิปิ อนชฺฌาจรเณน ปชหนฺตสฺสฯ สตฺต กมฺมปถเจตนาติ ปาณาติปาตาทิปหานสาธิกา ปฏิปาฏิยา สตฺต กุสลกมฺมปถเจตนาฯ อภิชฺฌาทิวเสน ยํ ปรทารคมนาทิ กรียติ, ตสฺส ปหายกา อนภิชฺฌาทโย สีลนฺติ อาห ‘‘เจตสิกํ สีลํ นาม อนภิชฺฌา…เป.… สมฺมาทิฏฺฐิธมฺมา’’ติฯ ยถา หิ อภิชฺฌาพฺยาปาทวเสน มิจฺฉาจารปาณาติปาตาทโย กรียนฺติ, เอวํ มิจฺฉาทิฏฺฐิวเสนาปิ เต ปุตฺตมุขทสฺสนาทิอตฺถํ กรียนฺติฯ เตสญฺจ ปชหนกา อนภิชฺฌาทโยติฯ ปาติโมกฺขสํวโร จาริตฺตวาริตฺตวิภาคํ วินยปริยาปนฺนํ สิกฺขาปทสีลํฯ สติสํวโร มนจฺฉฏฺฐานํ อินฺทฺริยานํ อารกฺขา, สา จ ตถาปวตฺตา สติเยวฯ ญาณสํวโร ปญฺญาฯ ขนฺติสํวโร อธิวาสนา, สา จ ตถาปวตฺตา อโทสปธานา ขนฺธา, อโทโส เอว วาฯ วีริยสํวโร กามวิตกฺกาทีนํ วิโนทนวเสน ปวตฺตํ วีริยํฯ ปาติโมกฺขสํวรสติสํวราทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ ปรโต อาวิ ภวิสฺสติฯ

โสตานีติ ตณฺหาทิฏฺฐิอวิชฺชาทุจฺจริตอวสิฏฺฐกิเลสโสตานิฯ ‘‘โสตานํ สํวรํ พฺรูมี’’ติ วตฺวา ‘‘ปญฺญาเยเต ปิธิยฺยเร’’ติ วจเนน โสตานํ สํวโร ปิทหนํ สมุจฺเฉทนํ ญาณนฺติ วิญฺญายติฯ

อิทมตฺถิกตํ มนสิ กตฺวา เยน ญาเณน โยนิโส ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปจฺจยา ปฏิเสวียนฺติฯ ตํ ปจฺจยปฏิเสวนมฺปิ ญาณสภาวตฺตา เอตฺเถว ญาณสํวเร เอว สโมธานํ สงฺคหํ คจฺฉติฯ ขมติ อธิวาเสตีติ ขโมฯ อุปฺปนฺนนฺติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ อารมฺมเณ ชาตํ นิพฺพตฺตํฯ กามวิตกฺกนฺติ กามูปสํหิตํ วิตกฺกํฯ นาธิวาเสตีติ จิตฺตํ อาโรเปตฺวา อพฺภนฺตเร น วาเสติฯ อาชีวปาริสุทฺธิปีติ พุทฺธปฏิกุฏฺฐํ มิจฺฉาชีวํ ปหาย อนวชฺเชน ปจฺจยปริเยสเนน สิชฺฌนกํ อาชีวปาริสุทฺธิสีลมฺปิ เอตฺเถว วีริยสํวเร เอว สโมธานํ คจฺฉติ วีริยสาธนตฺตาฯ

เอตฺถ จ ยถา ญาณํ ตณฺหาทิโสตานํ ปวตฺตินิวารณโต ปิทหนฏฺเฐน สํวรณโต สํวโร จ, ปรโต ปวตฺตนกคุณานํ อาธาราทิภาวโต สีลนฏฺเฐน สีลํ , เอวํ ขนฺติ อนธิวาสเนน อุปฺปชฺชนกกิเลสานํ อธิวาสเนน สํวรณโต สํวโร จ, ขมนเหตุ อุปฺปชฺชนกคุณานํ อาธาราทิภาวโต สีลนฏฺเฐน สีลํ, วีริยํ วิโนเทตพฺพานํ ปาปธมฺมานํ วิโนทเนน สํวรณโต สํวโร จ, วิโนทนเหตุ อุปฺปชฺชนกคุณานํ อาธาราทิภาวโต สีลนฏฺเฐน สีลนฺติ เวทิตพฺพํฯ ยถา ปน ปาติโมกฺขสีลาทิ ตสฺส ตสฺส ปาปธมฺมสฺส ปวตฺติตุํ อปฺปทานวเสน สํวรณํ ปิทหนํ, ตํ อุปาทาย สํวโร, เอวํ อสมาทินฺนสีลสฺส อาคตวตฺถุโต วิรมณมฺปีติ อาห ‘‘ยา จ ปาปภีรุกานํ…เป.… สํวรสีลนฺติ เวทิตพฺพ’’นฺติฯ น วีติกฺกมติ เอเตนาติ อวีติกฺกโมฯ ตถาปวตฺโต กุสลจิตฺตุปฺปาโทฯ

[7] อวเสเสสุ ปน ปญฺเหสุฯ สมาธานํ สณฺฐปนํฯ ทุสฺสีลฺยวเสน หิ ปวตฺตา กายกมฺมาทโย สมฺปติ, อายติญฺจ อหิตทุกฺขาวหา, น สมฺมา ฐปิตาติ อสณฺฐปิตา วิปฺปกิณฺณา วิสฏา จ นาม โหนฺติ, สุสีลฺยวเสน ปน ปวตฺตา ตพฺพิปริยายโต สณฺฐปิตา อวิปฺปกิณฺณา อวิสฏา จ นาม โหนฺติ ยถา ตํ โอกฺขิตฺตจกฺขุตา อพาหุปฺปจาลนาทิฯ เตนาห ‘‘กายกมฺมาทีนํ สุสีลฺยวเสน อวิปฺปกิณฺณตาติ อตฺโถ’’ติฯ เอเตน สมาธิกิจฺจโต สีลนํ วิเสเสติฯ ตสฺส หิ สมาธานํ สมฺปยุตฺตธมฺมานํ อวิกฺเขปเหตุตาฯ อิทํ กายกมฺมาทีนํ สณฺฐปนํ สํยมนํฯ อุปธารณํ อธิฏฺฐานํ มูลภาโวฯ ตถา หิสฺส อาทิจรณาทิภาโว วุตฺโตฯ เตน ปถวีธาตุกิจฺจโต สีลนํ วิเสสิตํ โหติฯ สา หิ สหชาตรูปธมฺมานํ สนฺธารณวเสน ปวตฺตติฯ อิทํ ปน อนวชฺชธมฺมานํ มูลาธิฏฺฐานภาเวนฯ เตนาห ‘‘กุสลานํ ธมฺมาน’’นฺติอาทิฯ ตตฺถ กุสลธมฺมา นาม สปุพฺพภาคา มหคฺคตานุตฺตรา ธมฺมาฯ อญฺเญ ปน อาจริยาฯ สิรฏฺโฐติ ยถา สิรสิ ฉินฺเน สพฺโพ อตฺตภาโว วินสฺสติ, เอวํ สีเล ภินฺเน สพฺพํ คุณสรีรํ วินสฺสติฯ ตสฺมา ตสฺส อุตฺตมงฺคฏฺโฐ สีลฏฺโฐฯ ‘‘สิโร สีส’’นฺติ วา วตฺตพฺเพ นิรุตฺตินเยน ‘‘สีล’’นฺติ วุตฺตนฺติ อธิปฺปาโยฯ สีตลฏฺโฐ ปริฬาหวูปสมนฏฺโฐฯ เตน ต-การสฺส โลปํ กตฺวา นิรุตฺตินเยเนว ‘‘สีล’’นฺติ วุตฺตนฺติ ทสฺเสติฯ ตถา หิทํ ปโยคสมฺปาทิตํ สพฺพกิเลสปริฬาหวูปสมกรํ โหติฯ

เอวมาทินาติ อาทิ-สทฺเทน สยนฺติ อกุสลา เอตสฺมิํ สติ อปวิฏฺฐา โหนฺตีติ สีลํ, สุปนฺติ วา เตน วิหตุสฺสาหานิ สพฺพทุจฺจริตานีติ สีลํ, สพฺเพสํ วา กุสลธมฺมานํ ปเวสารหสาลาติ สีลนฺติ เอวมาทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ

[8] ‘‘สีลนฏฺเฐน สีล’’นฺติ ปุพฺเพ สทฺทตฺถุทฺธาเรน ปกาสิโตปิ ภาวตฺโถ เอวาติ อาห ‘‘สีลนํ ลกฺขณํ ตสฺสา’’ติฯ น หิ ตสฺส เจตนาทิเภทภินฺนสฺส อนวเสสโต สงฺคาหโก ตโต อญฺโญ อตฺโถ อตฺถิ, โย ลกฺขณภาเวน วุจฺเจยฺยฯ นนุ จ อเนกเภทสงฺคาหกํ สามญฺญลกฺขณํ นาม สิยา, น วิเสสลกฺขณนฺติ อนุโยคํ มนสิ กตฺวา อาห ‘‘สนิทสฺสนตฺตํ รูปสฺส, ยถา ภินฺนสฺสเนกธา’’ติฯ

ยถา หิ นีลาทิวเสน อเนกเภทภินฺนสฺสาปิ รูปายตนสฺส สนิทสฺสนตฺตํ วิเสสลกฺขณํ ตทญฺญธมฺมาสาธารณโตฯ น อนิจฺจตาทิ วิย, รุปฺปนํ วิย วา สามญฺญลกฺขณํ, เอวมิธาปิ ทฏฺฐพฺพํฯ กิํ ปเนตํ สนิทสฺสนตฺตํ นาม? ทฏฺฐพฺพตา จกฺขุวิญฺญาณสฺส โคจรภาโวฯ ตสฺส ปน รูปายตนโต อนญฺญตฺเตปิ อญฺเญหิ ธมฺเมหิ รูปายตนํ วิเสเสตุํ อญฺญํ วิย กตฺวา สห นิทสฺสเนน สนิทสฺสนนฺติ วุจฺจติฯ ธมฺมสภาวสามญฺเญน หิ เอกีภูเตสุ ธมฺเมสุ โย นานตฺตกโร สภาโว, โส อญฺญํ วิย กตฺวา อุปจริตุํ ยุตฺโตฯ เอวํ หิ อตฺถวิเสสาวโพโธ โหตีติฯ อถ วา ‘‘สห นิทสฺสเนนา’’ติ เอตฺถ ตพฺภาวตฺโถ สห-สทฺโท ยถา นนฺทิราคสหคตาติ (สํ. นิ. 5.1081; มหาว. 14; ปฏิ. ม. 2.30)ฯ

ทุสฺสีลฺยวิทฺธํสนรสนฺติ กายิกอสํวราทิเภทสฺส ทุสฺสีลฺยสฺส วิธมนกิจฺจํฯ อนวชฺชรสนฺติ อคารยฺหสมฺปตฺติกํ อครหิตพฺพภาเวน สมฺปชฺชนกํ, อวชฺชปฏิปกฺขภาเวน วา สมฺปชฺชนกํฯ ลกฺขณาทีสูติ ลกฺขณรสาทีสุ วุจฺจมาเนสุ กิจฺจเมว, สมฺปตฺติ วา รโสติ วุจฺจติ, น รสายตนรสาทีติ อธิปฺปาโยฯ เกจิ ปน ‘‘กิจฺจเมวา’’ติ อวธารณํ ตสฺส อิตรรสโต พลวภาวทสฺสนตฺถนฺติ วทนฺติ, ตํ เตสํ มติมตฺตํ, กิจฺจเมว, สมฺปตฺติ เอว วา รโสติ อิมสฺส อตฺถสฺส อธิปฺเปตตฺตาฯ

โสเจยฺยปจฺจุปฏฺฐานนฺติ กายาทีหิ สุจิภาเวน ปจฺจุปฏฺฐาติฯ คหณภาวนฺติ คเหตพฺพภาวํฯ เตน อุปฏฺฐานาการฏฺเฐน ปจฺจุปฏฺฐานํ วุตฺตํ, ผลฏฺเฐน ปน อวิปฺปฏิสารปจฺจุปฏฺฐานํ, สมาธิปจฺจุปฏฺฐานํ วาฯ สีลํ หิ สมฺปติเยว อวิปฺปฏิสารํ ปจฺจุปฏฺฐาเปติ, ปรมฺปราย สมาธิํฯ อิมสฺส ปน อานิสํสผลสฺส อานิสํสกถายํ วกฺขมานตฺตา อิธ อคฺคหณํ ทฏฺฐพฺพํฯ เกจิ ปน ผลสฺส อนิจฺฉิตตฺตา อิธ อคฺคหณนฺติ วทนฺติ, ตทยุตฺตํ ผลสฺส อเนกวิธตฺตา, โลกิยาทิสีลสฺสาปิ วิภชิยมานตฺตาฯ ตถา หิ วกฺขติ ‘‘นิสฺสิตานิสฺสิตวเสนา’’ติอาทิ (วิสุทฺธิ. 1.10)ฯ ยถา ปถวีธาตุยา กมฺมาทิ ทูรการณํ, เสสภูตตฺตยํ อาสนฺนการณํ, ยถา จ วตฺถสฺส ตนฺตวายตุริเวมสลากาทิ ทูรการณํ, ตนฺตโว อาสนฺนการณํ, เอวํ สีลสฺส สทฺธมฺมสฺสวนาทิ ทูรการณํ, หิริโอตฺตปฺปมสฺส อาสนฺนการณนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘หิโรตฺตปฺปญฺจ ปนา’’ติอาทิฯ หิโรตฺตปฺเป หีติอาทิ ตสฺส อาสนฺนการณภาวสาธนํฯ ตตฺถ อุปฺปชฺชติ สมาทานวเสน, ติฏฺฐติ อวีติกฺกมวเสนาติ เวทิตพฺพํฯ

สีลานิสํสกถาวณฺณนา

[9] อวิปฺปฏิสาราทีติ เอตฺถ วิปฺปฏิสารปฏิปกฺโข กุสลจิตฺตุปฺปาโท อวิปฺปฏิสาโรฯ โส ปน วิเสสโต ‘‘ลาภา วต เม, สุลทฺธํ วต เม, ยสฺส เม สุปริสุทฺธํ สีล’’นฺติ อตฺตโน สีลสฺส ปจฺจเวกฺขณวเสน ปวตฺโตติ เวทิตพฺโพฯ อาทิ-สทฺเทน ปาโมชฺชโภคสมฺปตฺติกิตฺติสทฺทาทิํ สงฺคณฺหาติฯ อวิปฺปฏิสารตฺถานีติ อวิปฺปฏิสารปฺปโยชนานิฯ กุสลานีติ อนวชฺชานิฯ อวิปฺปฏิสารานิสํสานีติ อวิปฺปฏิสารุทฺทยานิฯ เอเตน อวิปฺปฏิสาโร นาม สีลสฺส อุทฺทยมตฺตํ, สํวฑฺฒิตสฺส รุกฺขสฺส ฉายาปุปฺผสทิสํฯ อญฺโญ เอว ปนาเนน นิปฺผาเทตพฺโพ สมาธิอาทิคุโณติ ทสฺเสติฯ

สีลวโต สีลสมฺปทายาติ ปริสุทฺธํ ปริปุณฺณํ กตฺวา สีลสฺส สมฺปาทเนน สีลวโต, ตาย เอว สีลสมฺปทายฯ อปฺปมาทาธิกรณนฺติ อปฺปมาทการณาฯ โภคกฺขนฺธนฺติ โภคราสิํฯ กลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคจฺฉตีติ ‘‘อิติปิ สีลวา, อิติปิ กลฺยาณธมฺโม’’ติ สุนฺทโร ถุติโฆโส อุฏฺฐหติ, โลกํ ปตฺถรติฯ